സങ്കരത്തിന്റെ ഉൌര്‍ജം
സംഗീതം ക്യൂബയില്‍ ഒരു പുഴ പോലെയാണ്; നിങ്ങളെ പോഷിപ്പിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം തന്നെ അതു നിങ്ങളുടെ ഉള്ളിനെ പുതുക്കിക്കൊണ്ടേയിരിക്കും.- റൈ കൂഡര്‍ എന്ന അമേരിക്കന്‍ ഗിറ്റാറിസ്റ്റ് 1996ല്‍ ക്യൂബയിലെ പരമ്പരാഗത സംഗീതമായ സോനിലെ ഗാനങ്ങളുടെ ആല്‍ബം ഇറക്കിയപ്പോള്‍ അതിന്റെ ജാക്കറ്റില്‍ എഴുതിയതാണിത്.
കറുത്ത പാട്ടുകാര്‍ 1940കളില്‍ ഒത്തുചേര്‍ന്നിരുന്ന ഹവാനയ്ക്കടുത്തുള്ള മരിയനവോയിലെ ബ്യൂണൊവിസ്റ്റ സോഷ്യല്‍ ക്ളബ്ബില്‍ പാടിയിരുന്ന പഴയ പാട്ടുകളാണു റൈയ്ഡര്‍ ആല്‍ബത്തില്‍ ഉള്‍പ്പെടുത്തിയത്. റിക്കാര്‍ഡിങ് നടക്കുമ്പോള്‍ പാട്ടുകാര്‍ വൃദ്ധന്മാര്‍ ആയിരിക്കുന്നു; ഒരാള്‍ക്കു വയസ്സ് തൊണ്ണൂറു കഴിഞ്ഞു. ആല്‍ബം കൂഡര്‍ വിചാരിച്ചതിനെക്കാള്‍ വിജയം നേടി. അതിനു ഗ്രാമി അവാര്‍ഡ് കിട്ടി. പഴയ ബ്യൂണോവിസ്റ്റ ഗായകര്‍ ആംസ്റ്റര്‍ഡാമിലും ന്യൂയോര്‍ക്കിലും ചെന്നു പാടി.
പിന്നീടു കൂഡറിന്റെ കൂട്ടുകാരന്‍, ജര്‍മന്‍ സിനിമാ സംവിധായകന്‍ വിം വെണ്ടേഴ്സ്, ബ്യൂണൊവിസ്റ്റ സോഷ്യല്‍ ക്ളബ് എന്ന പേരില്‍ ഡോക്യുമെന്ററി നിര്‍മിക്കാന്‍ ക്യൂബയില്‍ എത്തിയപ്പോള്‍ ആ ക്ളബ്ബിരുന്ന സ്ഥലം കണ്ടെത്താന്‍ പറ്റിയില്ല. 1959ലെ വിപ്ലവത്തിനുശേഷം വര്‍ണവിവേചനത്തിനു വഴങ്ങിക്കൊടുത്ത ഇത്തരം സ്ഥാപനങ്ങള്‍ സര്‍ക്കാര്‍ പൂട്ടിച്ചു. പ്രസിദ്ധമായ ഇൌ വെണ്ടേഴ്സ് ചലച്ചിത്രം 2000ല്‍ കണ്ടപ്പോഴണ് എനിക്ക് ആദ്യമായി ക്യൂബയുടെ സമ്പന്നമായ സംഗീതപാരമ്പര്യത്തെക്കുറിച്ച് അറിവുണ്ടാകുന്നത്.
സ്പാനിഷ് കൊളോണിയല്‍ ശൈലിയില്‍ 1875ല്‍ നിര്‍മിച്ച, ഹവാനയുടെ മധ്യത്തില്‍ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന 'ഇംഗ്ലറ്റെരെ എന്ന ഹവാനയിലെ ഏറ്റവും പഴയ ഹോട്ടലിന്റെ വലിയ വരാന്തയില്‍ റോഡിനെ അഭിമുഖീകരിച്ച് ഇരുന്നു ഭക്ഷണം കഴിക്കുമ്പോഴാണ് അവിടത്തെ ഗായകസംഘത്തിലൂടെ ക്യൂബയിലെ സംഗീതം ഞാന്‍ നേരിട്ടു കേട്ടത്.
ഗിറ്റാറിന്റെയും ട്രംപറ്റിന്റെയും ബോംഗോ ചെണ്ടകളുടെയും അകമ്പടിയോടെ, രണ്ടു കൈകളിലും പിടിച്ച മാരക്കകള്‍ എന്ന സംഗീതോപകരണം കുലുക്കിക്കൊണ്ടു പാടുന്ന ഗായകനായ ക്ളോഡിയയും ക്ളവസ് എന്ന പേരില്‍ അറിയപ്പെടുന്ന രണ്ടു വടികള്‍ കൊട്ടി താളംപിടിച്ചു പാടുന്ന ഗായിക മെര്‍സിഡിസും ക്യൂബയിലെ ആദ്യദിവസങ്ങളില്‍ തന്നെ എന്റെ പരിചയക്കാരായി.
എന്തുകൊണ്ടാണു ഗായകസംഘത്തിനു 'ഹവാനാ മിക്സ് എന്നു പേരിട്ടത് എന്നു ഞാന്‍ ചോദിച്ചപ്പോള്‍ ക്ളോഡിയ പറഞ്ഞു, 'സോനിനു പുറമേ, റുംപ, സാല്‍സ, മംപോ, പച്ചച്ച, ഡോന്‍സോന്‍ തുടങ്ങി പല ശൈലികളിലും ഞങ്ങള്‍ പാടും. ചിലപ്പോള്‍ ശൈലികള്‍ കലര്‍ത്തിയും. ക്യൂബ അങ്ങനെയാണ.് എന്തു കിട്ടിയാലും മാറ്റും.
ഗായിക മെര്‍സിഡിസ് റോഡിലേക്കു കൈചൂണ്ടി. പഴയ സോവിയറ്റ് യൂണിയനില്‍ നിര്‍മിച്ച, അത്യന്തം വിരൂപമായ, 'ലാഡ എന്ന പേരുള്ള കാര്‍ നെടുകെ മുറിച്ച്, രണ്ടടികൂടി കൂട്ടിച്ചേര്‍ത്തു കമനീയമായ രീതിയില്‍ മോടിപിടിപ്പിച്ച ലിമോസീനായി പരിണമിച്ച് അതുവഴി കടന്നുപോകുന്നുണ്ടായിരുന്നു. സ്ട്രെച്ച് - വലിച്ചുനീട്ടിയ - ലാഡ, അലങ്കാര കാറുകളുടെ ഇറക്കുമതി നിലച്ച നാളുകളില്‍ ക്യൂബക്കാര്‍ കണ്ടുപിടിച്ച വാഹനമാണ്.
ആഫ്രിക്കയിലെ ചെണ്ട സ്പാനിഷ് ഗിറ്റാറിനെ വിവാഹം കഴിച്ചപ്പോഴാണു സോന്‍ എന്ന തനതു ക്യൂബന്‍ സംഗീതം ജനിച്ചത് എന്ന് ഒരു വിദ്വാന്‍ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഇൌ സഖ്യത്തിനു സ്പെയിന്‍കാരോടു കൂടി നന്ദി പറയേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. അമേരിക്കയിലെ ഇതര സാമ്രാജ്യത്വ ശക്തികളായ ഇംഗ്ലിഷുകാരെയും പോര്‍ചുഗീസുകാരെയും പോലെ അവര്‍ അവരുടെ ആഫ്രിക്കന്‍ അടിമകളുടെ വാദ്യമായ ചെണ്ട നിരോധിച്ചില്ല.
ക്യൂബയുടെ സമൂഹത്തില്‍ അടരുകളിലായി പടര്‍ന്നിരിക്കുന്ന ആഫ്രോ - ക്യൂബന്‍ അല്ലെങ്കില്‍ ലികുമി എന്ന പേരില്‍ അറിയുന്ന മതവിശ്വാസവും അതിജീവനത്തിന്റെ മറ്റൊരു ഉദാഹരണമാണ്. ആഫ്രിക്കയിലെ പല ഭാഗങ്ങളിലും നിന്നു കരിമ്പു തോട്ടങ്ങളില്‍ പണിയെടുപ്പിക്കാന്‍ സ്പാനിഷ് ഉടമകള്‍ കൊണ്ടുവന്ന കറുത്ത അടിമകള്‍ക്ക് അവരുടെ മതവിശ്വാസം പ്രകടിപ്പിക്കാന്‍ പാടില്ലായിരുന്നു. അതു മറികടക്കാന്‍ അവര്‍ കണ്ടുപിടിച്ച ഉപായം കത്തോലിക്കരായി എന്നു നടിക്കുക എന്നതായിരുന്നു.
മുതലാളിമാരുടെ മതത്തിലെ ബിംബങ്ങളെയും അവരുടെ പള്ളികളിലെ ആരാധനാക്രമങ്ങളെയും മുന്‍നിര്‍ത്തി, ആയിരക്കണക്കിനു ഭൂതപ്രേതാദികള്‍ തിക്കിത്തിരക്കി നില്‍ക്കുന്ന കറുത്ത ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ വിശ്വാസങ്ങള്‍ അവര്‍ രഹസ്യമായി പിന്തുടര്‍ന്നു. തലമുറകള്‍ കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ ഇതൊരു തന്ത്രമല്ലാതായി മാറി; ക്രിസ്തുമതത്തിലെ ബിംബസങ്കല്‍പങ്ങളും ആഫ്രോ - ക്യൂബന്‍ മതം സ്വാംശീകരിച്ചു. കറുത്തവരില്‍ നിന്നു വെളുത്തവരിലേക്കും ഇൌ വിശ്വാസസമുച്ചയം പടര്‍ന്നു. അടിമുടി വെളുത്ത വസ്ത്രം ധരിച്ച അരഡസന്‍ കുമാരികളെയോ കുമാരന്മാരെയോ റോഡുകളില്‍ കാണാത്ത ദിവസങ്ങള്‍ ക്യൂബയില്‍ ഇല്ലായിരുന്നു. ഇതു ലികുമി വിശ്വാസത്തില്‍ പ്രായപൂര്‍ത്തിയെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന - ഉപനയനം പോലെയുള്ള - ചടങ്ങിന്റെ ഭാഗമാണ്.
ക്യൂബയില്‍ ഞാന്‍ പരിചയപ്പെട്ട, പലപ്പോഴും പരിഭാഷകയായി എന്നെ സഹായിച്ച, കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാര്‍ട്ടിയിലെ അംഗവും നിരീശ്വരവാദിയുമായ ഇറിന പറയുകയുണ്ടായി: 'എന്റെ മകള്‍ക്കു പതിനഞ്ചു വയസ്സായപ്പോള്‍ എനിക്കും ഇൌ ചടങ്ങു നടത്തേണ്ടിവന്നു.
മാറ്റങ്ങളെ അതിസമര്‍ഥമായി നേരിടുന്ന ജനതയാണു ക്യൂബക്കാര്‍. അതിന്റെ സത്ത എനിക്കു മനസ്സിലായതു ക്യൂബക്കാര്‍ വായിക്കുന്ന ഒരു കുക്കുടപാലന ഗ്രന്ഥത്തില്‍ നിന്നാണ്. ബേസ്ബോളും ബോക്സിങ്ങും പോലെ ക്യൂബക്കാര്‍ക്ക് അമിതമായ ഭ്രാന്തുള്ള കളിയായിരുന്നു കോഴിപ്പോര്. അതിന്റെ ഭാഗമായ വാതുവയ്പ് പല കുടുംബങ്ങളെയും ദരിദ്രമാക്കി. ഭരണം ഫിദല്‍ കാസ്ട്രോ പിടിച്ചെടുത്തതിനുശേഷം ചൂതാട്ടവും കോഴിപ്പോരും നിരോധിച്ചെങ്കിലും ഗ്രാമങ്ങളില്‍ രഹസ്യമായി കോഴിപ്പോര് ഇപ്പോഴും പഴയ വീറോടെ നടക്കുന്നു.
പോരുകാഴികളെ വളര്‍ത്താന്‍ ക്യൂബക്കാര്‍ ഉപയോഗിക്കുന്ന പാഠപുസ്തകങ്ങളില്‍ ഒന്നാണ് 1995ല്‍ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച അഗസ്റ്റിന്‍ പുപോ ഡൊമെനെക്കിന്റെ 'എല്‍ ഗയൊഫിനൊ കബാന (ക്യൂബയിലെ ഉത്തമമായ പോരുകോഴി). ഡൊമെനെക്ക് എഴുതി:
സങ്കരത്തില്‍ നിന്നുണ്ടാകുന്ന ഉൌര്‍ജമാണു പോരുകോഴികളുടെ ആന്തരികശക്തി. അതു കൈവരുന്നതു വിവിധ ജനുസ്സുകളിലെയും വര്‍ഗങ്ങളിലെയും കോഴികള്‍ പുതിയ സന്തതിപരമ്പരകള്‍ സൃഷ്ടിക്കുമ്പോഴാണ്. അവയ്ക്കു പൂര്‍വികരെക്കാള്‍ പതിന്‍മടങ്ങ് ഉശിരുണ്ടായിരിക്കും.
ക്യൂബ 2010ല്‍ വലിയ മാറ്റത്തിന്റെ വഴിത്തിരിവിലാണ്. ഫിദലിന്റെ സഹോദരന്‍ റൌള്‍ കാസ്ട്രോ പൂര്‍ണമായി ഭരണമേറ്റ 2008 ഫെബ്രുവരി മുതലുള്ള ഒരുവര്‍ഷം ക്യൂബയുടെ അല്ലെങ്കിലേ ക്ളേശപൂരിതമായ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും മോശം കൊല്ലങ്ങളില്‍ ഒന്നായിരുന്നു. ഒന്നിനു പിറകെ ഒന്നായി മൂന്നു ചക്രവാതങ്ങള്‍ നാട്ടിന്‍പുറങ്ങളും കൃഷിയും കരിമ്പിന്‍തോട്ടങ്ങളും നശിപ്പിച്ചു. സോവിയറ്റ് യൂണിയന്‍ തകര്‍ന്നതിനു ശേഷം അമ്പേ തകരാറിലായ ക്യൂബന്‍ സമ്പദ് വ്യവസ്ഥ വീണ്ടും സ്വന്തം കാലില്‍ നില്‍ക്കാന്‍ തുടങ്ങിയതേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. അപ്പോഴാണു യുഎസില്‍ നിന്നു തുടക്കമിട്ട സാമ്പത്തികമാന്ദ്യം വിനോദസഞ്ചാരത്തില്‍ നിന്നും നിക്കല്‍ലോഹ കയറ്റുമതിയില്‍ നിന്നും മുഖ്യവരുമാനമുള്ള രാജ്യത്തെ വീണ്ടും മറ്റൊരു പ്രതിസന്ധിയിലേക്കു തള്ളിയിടുന്നത്.
ബര്‍ലിന്‍ മതില്‍ വീണതിനു ശേഷമുള്ള നാളുകളില്‍ ഫിദല്‍ വല്ലാതെ അസഹിഷ്ണുത പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. 2002ലും 2005ലും നൂറുകണക്കിന് ആളുകളെ രാഷ്ട്രീയ തടവുകരാക്കി. എന്നാല്‍ ഇത്തവണ ക്യൂബ കൂടുതല്‍ ആത്മവിശ്വാസം കാണിക്കുന്നു. 2010 തുടക്കമായപ്പോള്‍ തന്നെ മിക്ക രാഷ്ട്രീയ തടവുകാരെയും സര്‍ക്കാര്‍ മോചിപ്പിച്ചു കഴിഞ്ഞു.
ക്യൂബയില്‍ തൊണ്ണൂറു ശതമാനം പൊതുമേഖലയിലായിരുന്നു. സര്‍ക്കാര്‍ അതില്‍നിന്നു പല തൊഴിലുകളും വ്യവസായങ്ങളും സ്വകാര്യമേഖലയ്ക്കോ സ്വയംതൊഴിലുകാര്‍ക്കോ അടുത്തകാലത്തു തുറന്നിട്ടു. അതിനു പുറമേ, പൊതുമേഖലാ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ മസ്റ്റര്‍ റോളുകളില്‍ പെറ്റുപെരുകിക്കിടക്കുന്ന ആയിരക്കണക്കിനു തൊഴിലാളികളെ ഒന്നോ രണ്ടോ മാസത്തെ ശമ്പളം നഷ്ടപരിഹാരമായി നല്‍കി, മറ്റു തൊഴിലുകള്‍ കണ്ടെത്തുകയോ സ്വയംതൊഴില്‍ ചെയ്തു ജീവിക്കുകയോ ചെയ്യാന്‍ പറഞ്ഞു ജോലിയില്‍ നിന്നു പിരിച്ചുവിടുന്ന ബൃഹദ്പദ്ധതി സര്‍ക്കാര്‍ ഇപ്പോള്‍ നടപ്പാക്കിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്.
ഇതിനിടയില്‍ ഫിദല്‍ കാസ്ട്രോ എന്തുചെയ്യുകയാണ്? അദ്ദേഹം ടിവി കണ്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു: സിഎന്‍എന്നിന്റെ സ്പാനിഷ് ചാനല്‍ കാണുക; കണ്ട കാര്യങ്ങളെപ്പറ്റി കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാര്‍ട്ടിയുടെ മുഖപത്രമായ (ക്യൂബയിലെ ഏകപത്രം), വെറും എട്ടു പേജുള്ള, ടാബ്ലോയ്ഡ് വലുപ്പത്തിലുള്ള 'ഗ്രാന്‍മയില്‍ 'ഫിദലിന്റെ പുനര്‍വിചിന്തനം എന്ന പംക്തിയില്‍ എഴുതുക.
ഞാന്‍ ക്യൂബയില്‍ എത്തിയ ദിവസം ക്യൂബക്കാര്‍ ടിവിയുടെ മൂന്നില്‍ കൂട്ടമായി നില്‍ക്കുന്നതു കണ്ടു. ഇക്വഡോറിലെ പ്രസിഡന്റ് റാഫേല്‍ കൊറിയയ്ക്ക് എതിരായി പൊലീസുകാര്‍ കലാപം നടത്തുകയും പട്ടാളം അദ്ദേഹത്തിന്റെ കസേര പരിരക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന നാടകം ടിവിയില്‍ അരങ്ങേറുകയായിരുന്നു. ഫിദല്‍ അതിനെ അപലപിച്ച് എഴുതുകയും ഒബാമയും ഹിലരി ക്ളിന്റനും ഇൌ വലതുപക്ഷ അട്ടിമറിക്കെതിരായി പ്രതികരിക്കണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു.
ചിലപ്പോള്‍ ഫിദല്‍ കാത്തിരിക്കുന്ന പ്രോഗ്രാം സിഎന്‍എന്‍ കാണിക്കുകയില്ല. യുഎന്‍ ജനറല്‍ അസംബ്ലിയില്‍ ലോകനേതാക്കളുടെ പ്രസംഗം നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. സെക്രട്ടറി ജനറല്‍ ബാന്‍ കി മൂണിന്റെ പ്രസംഗത്തിനുശേഷം ഒബാമയുടെ (സമാധാനത്തിനു നൊബേല്‍ സമ്മാനം ലഭിച്ച ആള്‍) പ്രസംഗത്തിനായി ഫിദല്‍ കാലത്ത് ഒന്‍പതുമണി മുതല്‍ കാത്തിരിക്കുന്നു. അപ്പോഴാണു സിഎന്‍എന്‍ കൊളംബിയയിലെ ഒരു ഗറിലാ തലവനെ വധിച്ച കഥയുമായി വരുന്നത്.
ആ കഥ തീരുന്ന ലക്ഷണം കാണാത്തപ്പോള്‍ ചൂടായി ഫിദല്‍ സിഎന്‍എന്നിന്റെ ഇംഗ്ലിഷ് ചാനല്‍ വയ്ക്കാന്‍ പറഞ്ഞു. അതിലും കൊളംബിയന്‍ കഥ തന്നെ. ഫിദല്‍ ടിവിയുടെ മുന്നില്‍ നിന്നു മാറിയില്ല. 10, 20, 30 മിനിട്ട് കടന്നുപോയി. അപ്പോഴും അതേ കഥ. 'ഫിദല്‍ ഗ്രാന്‍മയില്‍ എഴുതി, 'ഇൌ സിഎന്‍എന്നിനു സംസാരിക്കാന്‍ മറ്റു വിഷയം ഒന്നും കിട്ടിയില്ല? ഒബാമയുടെ പ്രസംഗം കേള്‍ക്കാന്‍ പറ്റാത്തതിന്റെ ഇച്ഛാഭംഗം ആ വാക്കുകളില്‍ ഉണ്ടായിരുന്നു.
ചുരുക്കത്തില്‍ ഇൌയിടെയായി ഫിദല്‍ ലോകകാര്യങ്ങള്‍ മാത്രമേ സംസാരിക്കുന്നുള്ളൂ. അനിയന്‍ റൌളിനു ബുദ്ധിമുട്ട് ഉണ്ടാക്കാന്‍ ഇടയുള്ള ആഭ്യന്തരകാര്യങ്ങള്‍ അദ്ദേഹം ഒഴിവാക്കുന്നു.
കുടലിലെ ദീര്‍ഘകാലത്തെ അസുഖം മാറി സുഖപ്പെട്ടപ്പോള്‍ ആദ്യമായി ചെയ്ത കാര്യങ്ങളില്‍ ഒന്നു ഹവാനയ്ക്ക് അടുത്തു മിരമാറിലെ നാഷനല്‍ അക്വേറിയത്തില്‍ ചെന്നു ഡോള്‍ഫിനുകളെ കാണുക എന്നതായിരുന്നു. കൊച്ചിക്കാര്‍ കടല്‍പന്നിയെന്നു വിളിക്കുന്ന ഡോള്‍ഫിനുകളെ വിപ്ളവനായകനു വലിയ ഇഷ്ടമാണ്.
അടുത്തകാലത്തു കടല്‍പന്നികളെ കാണാന്‍ ഫിദല്‍ അമേരിക്കയിലെ അറ്റ്ലാന്റിക് മാസികയുടെ ലേഖകന്‍ ഗോള്‍ഡ് ബര്‍ഗിനെ ക്ഷണിച്ചു. (ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും നല്ല ഡോള്‍ഫിന്‍ ഷോ). ഇറാന്‍ ജൂതസംഹാരത്തിനെ ലഘൂകരിച്ചു കാണിക്കുന്ന നിലപാടിനെയും ആ രാജ്യത്തിന്റെ ആണവമോഹങ്ങളെയും വിമര്‍ശിച്ചു സംസാരിക്കുന്നതിനിടയില്‍ ക്യൂബന്‍ മോഡല്‍ കയറ്റുമതി ചെയ്യാന്‍ ഉദ്ദേശിക്കുന്നുണ്ടോ എന്ന ഗോള്‍ഡ് ബെര്‍ഗിന്റെ ചോദ്യത്തിനു മറുപടിയായി ഫിഡല്‍ പറഞ്ഞു, 'ക്യൂബന്‍ മോഡല്‍ ക്യൂബയില്‍ ഞങ്ങള്‍ക്കു വേണ്ടിത്തന്നെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നില്ല. ആഭ്യന്തരകാര്യങ്ങളെപ്പറ്റി ഫിദല്‍ മൌനംപാലിക്കുകയായിരുന്നു.
താന്‍ പറഞ്ഞതു മുതലാളിത്ത മോഡല്‍ പരാജയപ്പെട്ടുവെന്നാണെന്നും നല്ലവനായ അമേരിക്കന്‍ ലേഖകന്‍ ഗോള്‍ഡ് ബര്‍ഗിനു പകര്‍ത്തി എഴുതിയതില്‍ തെറ്റുപറ്റിയതാണെന്നും പിറ്റേന്നുതന്നെ ഹവാനാ യൂണിവേഴ്സിറ്റിയില്‍ നടത്തിയ പ്രസംഗത്തില്‍ ഫിദല്‍ പറഞ്ഞു. ഇതൊഴിച്ചാല്‍ ക്യൂബയിലെ ഔദ്യോഗിക മാധ്യമങ്ങളോ സര്‍ക്കാര്‍വൃത്തങ്ങളോ ഫിദല്‍ പറഞ്ഞത് അമേരിക്കക്കാരന്‍ വളച്ചൊടിച്ചതാണെന്നു പറഞ്ഞിട്ടില്ല. പല തലങ്ങളിലും ക്ളേശങ്ങള്‍ ഉണ്ടാക്കാവുന്ന സാമ്പത്തിക ക്രമീകരണങ്ങള്‍ അനിയന്‍ റൌള്‍ നടത്തുന്നതിനു തന്റേതായ രീതിയില്‍ ഫിദല്‍ പിന്തുണ പ്രഖ്യാപിച്ചതായിരിക്കാം.
ഇതൊരു ഫിദല്‍ അടവായിരിക്കാം. ഓര്‍ക്കുക, വിപ്ളവത്തിനു മുന്‍പ്, 1958 ഫെബ്രുവരിയില്‍, ന്യൂയോര്‍ക്ക് ടൈംസിന്റെ ലേഖകനായ ഹെര്‍ബര്‍ട്ട് മാത്യൂസിനെ ക്യൂബയിലേക്കു വളരെ പാടുപെട്ടു കൊണ്ടുവന്നു നല്‍കിയ അഭിമുഖത്തിലൂടെയാണു ഫിദല്‍ കാസ്ട്രോയെ വിശാല ലോകം അറിയുന്നത്.
ക്യൂബന്‍ മോഡലിനെപ്പറ്റി നീണ്ട വിശദീകരണം ആവശ്യമാണ്. കേരളത്തിന്റെ മൂന്നിരട്ടി വലുപ്പമുള്ള, അതിന്റെ മൂന്നിലൊന്നു ജനസംഖ്യയുള്ള ക്യൂബ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും നല്ല മനുഷ്യവികസനമാതൃക സൃഷ്ടിച്ച സാമൂഹികസ്ഥിതി നിലനില്‍ക്കുന്ന രാജ്യമാണ്. എന്നാല്‍, രാജ്യത്തിന് ഉല്‍പാദനക്ഷമത വളരെ കുറഞ്ഞ സമ്പദ്സ്ഥിതിയുമായി അധികനാള്‍ മുന്നോട്ടുപോകാന്‍ പറ്റുകയില്ല എന്നതാണു ക്യൂബന്‍ മാതൃകയുടെ ദൌര്‍ബല്യം. ഇതിന്റെ കൂടെ മാനസികതലത്തില്‍ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ കുറവ് ഉണ്ടാക്കുന്ന അസ്വസ്ഥത കൂടി കൂട്ടിച്ചേര്‍ക്കുക.
മാറ്റങ്ങള്‍ നടപ്പാക്കാനുള്ള ക്യൂബക്കാരുടെ ജീനിയസ് ആവശ്യപ്പെടുന്ന അവസ്ഥയാണിത്. ഇപ്പോള്‍ ഇവിടെ നടക്കുന്ന പുനര്‍ഘടന ഈ യാഥാര്‍ഥ്യത്തെ മനസ്സിലാക്കിയതു പോലെയുണ്ട്. മാറുന്ന ചരിത്രം എഴുതപ്പെടുകയാണു ചെയ്യേണ്ടത്. പക്ഷേ, ക്യൂബയായതു കൊണ്ട് അതു ചെയ്യേണ്ടതു പേന കൊണ്ടല്ല; പല ട്രാക്കുകളിലെ സംഗീതം മിക്സ് ചെയ്യുന്ന കണ്‍സോളുകളിലെ കട്ടകള്‍ മാറ്റിക്കൊണ്ടായിരിക്കണം.
ഹവാനയിലെത്തിയ ദിവസംതന്നെ ഞാന്‍ മിരാമറിലെ ഡോള്‍ഫിന്‍ ഷോ കാണാന്‍ പോയി. ഫിദല്‍ പറഞ്ഞതു ശരിയാണ്; ഞാന്‍ ഇതുവരെ കണ്ടിട്ടുള്ള ഡോള്‍ഫിന്‍ ഷോകളെക്കാള്‍ മികച്ചത് ഇതുതന്നെ. പട്ടികളെക്കാള്‍ കടല്‍പന്നികള്‍ക്കു ബുദ്ധി കൂടുതലാണെന്നു തോന്നി.
ഷോ കഴിഞ്ഞതിനുശേഷം ഞാന്‍ അവിടത്തെ ജോലിക്കാരോടു ഡോ. സീലിയയെക്കുറിച്ച് അന്വേഷിച്ചു. അവര്‍ അങ്ങനെ ഒരാളെ അറിയില്ല എന്നു പറഞ്ഞു. അക്വേറിയത്തില്‍ നിന്നു കുറച്ചു ദൂരെയുള്ള ഓഫിസില്‍ ചെന്നു ചോദിച്ചപ്പോള്‍ അങ്ങനെ ഒരാള്‍ ഇവിടെ ഇല്ല എന്നു പറഞ്ഞു. എന്റെ കൂടെയുണ്ടായിരുന്ന പരിഭാഷക ഇറിന പറഞ്ഞു: 'അവര്‍ നുണ പറയുകയാണ്. ഫിഡല്‍ ഡോള്‍ഫിന്‍ ഷോ കാണാന്‍ വിദേശ പത്രലേഖകനുമായി നാഷനല്‍ അക്വേറിയത്തില്‍ എത്തിയപ്പോള്‍ അവിടത്തെ വെറ്ററിനറി ഡോക്ടറായ സീലിയയും സന്നിഹിതയായിരുന്നു. അവര്‍ ചെ ഗുവരെയുടെ മകളാണ്.
No comments:
Post a Comment